Nhiệt độ là gì? Cách đọc & ký hiệu của 8 đơn vị đo nhiệt độ thông dụng

Nhiệt độ là gì được giải đáp vì khái niệm này xuất hiện nhiều trong cuộc sống và các lĩnh vực khoa học, nghiên cứu. Ngoài ra, cách đo và đơn vị đo cũng được hướng dẫn (theo từng thang nhiệt độ) để bạn hiểu đặc điểm của đại lượng này.

Nhiệt độ là gì?

Nhiệt độ là đại lượng vật lý biểu hiện mức độ nóng và lạnh, biểu trưng cho nhiệt năng và có trong mọi vật chất.  Đại lượng này là nguồn gốc của sự xuất hiện nhiệt/một dòng năng lượng khi một vật tiếp xúc với vật khác lạnh hơn.

Nhiệt độ được đo bằng nhiệt kế, như một thước đo để biết độ nóng lạnh của không khí xung quanh ta. Tùy quốc gia, các thang đo có thể có sự khác biệt nhưng phổ biến nhất là thang Celcius (độ C), ký hiệu nhiệt độ cũng phụ thuộc vào thang đo sử dụng.

Dựa vào số liệu hằng ngày, các chuyên gia thời tiết đưa ra cách tính nhiệt độ trung bình năm để nhận định đặc điểm khí hậu của từng khu vực cụ thể.

Lưu ý, theo quy ước quốc tế vào năm 1948, nhiệt độ được ký hiệu T độ, đơn vị đo là độ C. Bạn phải phân biệt với ký hiểu t (viết thường) trong vật lý cho thời gian. Ví dụ, khi bạn tra cứu nhiệt độ Cần Thơ, nhiệt độ Thái Nguyên chỉ số sẽ hiển thị theo độ C này.

Vậy, nếu được hỏi T độ là gì? Đáp: T là ký hiệu đại lượng nhiệt độ với đơn vị đo là độ C.

Các yếu tố tác động đến nhiệt độ

Nhiệt độ không khí không đứng yên mà luôn thay đổi  có nhiều tác nhân tác động. Tùy thuộc vào độ cao và địa hình của từng nơi mà không khí tại các nơi đó cũng có những mức nhiệt độ khác nhau rõ rệt.

Độ cao

Càng lên cao áp suất không khí càng giảm, nhiệt độ giảm, không khí càng mát. Cụ thể, cứ lên cao 100m nhiệt độ lại giảm 0,6 độ. Đó là lý do mà khi leo núi, càng leo lên cao càng cảm thấy mát.

Ví dụ, ở ngang mực nước biển, nhiệt độ khoảng 32 độ C. Khi bạn ở trên đỉnh núi cao 1.500m so với mực nước biển, nhiệt độ nơi đây sẽ khoảng 23 độ C.

Vĩ độ địa lý

Vĩ độ là giá trị xác định vị trí của một điểm trên Trái Đất. Đường xích đạo là vị trí gần mặt trời nhất khi Trái Đất nghiêng theo mọi chiều. Nhiệt độ không khí ở các vùng vĩ độ thấp nóng hơn các vùng vĩ độ cao.

Tìm hiểu: Độ dài đường xích đạo là bao nhiêu, đi qua bao nhiêu quốc gia & đặc điểm khí hậu ra sao.

Địa hình

Nhiệt độ không khí thay đổi tùy vị trí so với mặt biển. Mặt đất và mặt nước hấp thụ nguồn nhiệt khác nhau nên sẽ khiến nhiệt độ không khí ở những miền nằm gần biển và miền nằm sâu trong lục địa cũng khác nhau.

Theo đó, vào mùa hè, trời nắng nóng, mặt biển bốc hơi nước làm dịu cái nóng, nhiệt độ giảm. Mặt đất lúc này chỉ hấp thụ nhiệt và càng lúc càng nóng. Vào mùa đông, nước biển tỏa nhiệt chậm hơn mặt đất nên ở gần biển cũng ấm hơn so với khu vực đất liền.

Đơn vị đo nhiệt độ là gì?

Đơn vị đo nhiệt độ là các thang đo để biểu thị đại lượng này đang ở mức nhiệt bao nhiêu. Ngày nay có nhiều đơn vị đo nhiệt độ, tùy thuộc vào mỗi khu vực mà sử dụng các đơn vị đo nhiệt độ khác nhau.

Thang nhiệt độ Celsius (°C hay độ C)

Đơn vị đo nhiệt độ Celsius là được đặt tên theo Anders Celsius – một nhà thiên văn học người Thụy Điển. Celsius đã phát minh ra hệ thống centigrade, còn gọi là bách phân và được dùng phổ biến cho đến nay. Năm 1948, nhà khoa học Celsius được vinh danh bằng cách đặt tên nhiệt độ theo tên của ông. Hiện nay ở Việt Nam, các loại đồng hồ đo nhiệt độ thường sử dụng đơn vị đo là độ C.

Đơn vị đo nhiệt độ Fahrenheit

Nhà vật lý học Daniel Gabriel Fahrenheit là cha đẻ của đơn vị đo nhiệt độ Fahrenheit. Trong thang Rømer, điểm đóng băng của nước là 7.5 độ, điểm sôi tương ứng là 60 độ và thân nhiệt trung bình của con người là 22,5 độ.

Đơn vị đo nhiệt độ Delisle

Năm 1732, nhà thiên văn học người pháp Joseph – Nicolas Delisle đã phát minh ra thang đo nhiệt độ mới là Độ Delisle, bằng cách sử dụng nhiệt độ sôi là điểm 0 cố định để đo sự co giãn nở của thủy ngân. Sau đó, ông giữ 0 độ làm điểm sôi và 150 độ là điểm đóng bằng của nước.

Đơn vị đo nhiệt độ K (Kevin)

Nhà vật lý người Ireland William Thomson ( 1824 – 1907) là người phát minh ra một trong những đơn vị đo lường cơ bản cho nhiệt độ trong hệ đo lường quốc tế, chủ yếu được sử dụng trong nghiên cứu khoa học.

Độ không tuyệt đối bắt đầu từ 0 độ K trong thang Kevin. Đây là điểm mà tất cả chuyển động nhiệt nội tại dừng lại. Độ không tuyệt đối tương ứng với -273,15 độ C và -459,67 độ F.

Đơn vị đo nhiệt độ Rankine

Độ Rankine là một nhiệt độ nhiệt động lực học dựa vào một thang tuyệt đối được đưa ra bởi kỹ sư, nhà vật lý học John Macquorn Rankine vào năm 1859. Tương tự với Kelvin, nhiệt độ −459,67 °F là đúng bằng với 0 °R.

Đơn vị đo nhiệt độ Romer

Độ Romer là đơn vị đo nhiệt độ được đặt tên dựa trên nhà thiên văn học người Đan Mạch phát minh ra từ năm 1701. Ngày nay, đơn vị đo Romer không được sử dụng phổ biến mà thay vào đó là độ C.

Đơn vị đo nhiệt độ Reaurum

Đơn vị đo nhiệt độ Réaumur là đơn vị đo nhiệt độ được lấy tên theo nhà toán học René Réaumur. Ông lấy 2 điểm, từ 0 độ tại nhiệt độ đóng băng của nước và 80 độ tại điểm sôi của nước.

Đơn vị đo nhiệt độ Newton

Đơn vị đo nhiệt độ Newton được đặt tên theo nhà triết học, nhà vật lý, nhà toán học, nhà thiên văn học, nhà thần học, nhà giả kim thuật người Anh Isaac Newton. Bắt đầu từ nhiệt độ đóng băng của nước 0 độ và nhiệt độ bay hơi của nước 33 độ.

Cách đo nhiệt độ không khí phổ biến

Đo nhiệt độ không khí là một phần quan trọng trong việc theo dõi và đánh giá thời tiết.

Đo bằng điện thoại

Hiện tại, trên ứng dụng của android và iphone, có rất nhiều ứng dụng để chúng ta dùng có thể đo nhiệt độ không khí. Bạn có thể truy cập Thời Tiết 4M để kiểm tra thông tin thời tiết, nhiệt độ chính xác.  Đây là cách kiểm tra nhanh chóng và tiện lợi, được nhiều người áp dụng.

Nếu bạn muốn xem nhiệt độ theo địa phương chỉ cần nhập địa chỉ vào thanh tìm kiếm, ví dụ xem dự báo thời tiết Thái Bình thì hãy nhập “Thái Bình”, nền tảng sẽ trả chi tiết từ nhiệt độ cho đến các yếu tố khí hậu và cảnh báo cần thiết vô cùng tiện lợi.

Đo bằng nhiệt ẩm kế

Cách đo nhiệt độ không khí phổ biến nhất là sử dụng nhiệt ẩm kế. Hiện nay, có rất nhiều loại nhiệt ẩm kế được bán trên thị trường, mẫu mã đa dạng, phong phú phù hợp với tất cả nhu cầu của người dùng như:

• Nhiệt ẩm kế TM305U
• Nhiệt ẩm kế trong nhà
• Nhiệt ẩm kế ngoài trời có dây HTC2.

Nhiệt kế đo nhiệt độ không khí giúp chúng ta tối ưu về thời gian và kết quả sẽ được hiển thị trên màn hình của máy, dễ sử dụng, độ bền cao và có thể sử dụng trong tất cả các điều kiện, hoàn cảnh kể cả những môi trường khắc nghiệt.

Mối liên hệ giữa nhiệt độ và thời tiết

Nhiệt độ là đại lượng biểu thị thời tiết ở một địa phương, khu vực là nóng hay lạnh. Ngoài ra, dựa vào đại lượng này, người ta áp dụng cách tính biên độ nhiệt, cũng như đại lượng trung bình trong ngày, tháng, năm,… để khái quát đặc điểm khí hậu, cảnh báo người dân khi thời tiết thay đổi đột ngột.

Thời gian Trái Đất nhận được nhiều lượng nhiệt từ mặt trời nhất là mùa hè nên sẽ có nhiệt độ cao nhất năm. Thời tiết lúc này trở nên nóng bức và nhiệt độ tăng cao, kéo theo nắng chói chang và gay gắt.

Mùa đông là khoảng thời gian nhiệt độ hạ xuống rất thấp, thời tiết trở nên lạnh hơn và chúng ta có thể cảm nhận thấy mùa đông rõ nhất ở các tỉnh phía Bắc, Nhiệt độ giảm, hơi nước tích tụ trong không khí nhiều khiến độ ẩm không khí tăng cao. Nó khiến cho hơi nước ngưng tụ lại làm cho môi trường xung quanh trở nên ẩm ướt hơn.

Kết luận

Nhiệt độ là gì, các đơn vị đo nhiệt độ được thể hiện qua bài viết đã được giải thích chi tiết. Thông tin về nhiệt độ và tầm quan trọng của nhiệt độ không khí giúp bạn hiểu hơn về ảnh hưởng của nhiệt độ đối với thời tiết và cách đo nhiệt độ một cách chính xác.