Cách tính tổng lượng mưa trung bình năm là phương pháp để tính lượng mưa trong năm ở một địa phương ít hay nhiều. Từ đó biết được khu vực này có đặc điểm thời tiết như thế nào, khí hậu ra làm sao.
Lượng mưa là gì?
Lượng mưa là chiều dày của lớp nước từ đổ xuống đo được tại một thời điểm nào đó, ở một địa phương nhất định. Ví dụ: Lượng mưa bằng 30 mm, tức là nếu nước không ngấm và thoát đi, mặt đất sẽ bị ngập 30 mm sau cơn mưa.
Tùy vào tính chất khí hậu của địa phương mà chỉ số này ở mỗi nơi sẽ khác nhau, có nơi nhiều, có nơi ít. Ngoài ra, chỉ số này cũng phụ thuộc vào hải lưu (các dòng biển di chuyển tại biển Đông, mang theo gió và độ ẩm và đất liền làm thay đổi hoàn toàn thời tiết khu vực chúng đi qua), các dòng biển lớn có tác động nên khí hậu tại những địa phương mà nó đi qua.
Người ta thường đo lượng nước bằng cách tính độ sâu của nước thu được trên bề mặt phẳng sau khi mưa ngừng hẳn. Thông thường, khó để có thể đo thủ công theo như lý thuyết. Do đó, lượng nước được ước chừng khi có mưa.
Quá trình hình thành mưa tập trung theo mùa, theo tháng, do đó lượng mưa thường không đồng đều. Có tháng lượng nước nhiều, tháng lại ít gây nắng nóng.
Có thể thấy, mưa ít hay nhiều sẽ phụ thuộc vào tính chất khí hậu đặc trưng của vùng miền. Ngoài ra, còn chịu ảnh hưởng từ thiên tai như bão, lũ lụt,… xảy ra hàng năm.
Đơn vị đo lượng mưa cơ bản (Lượng mưa mm là gì?)
Đơn vị đo lượng nước mưa là mm, đây là đơn vị nhỏ nhất trong bảng đơn vị phổ thông. Hiện nay, theo các trung tâm dự báo thời tiết quốc tế đều sử dụng nó để thông báo chỉ số mưa ở một địa phương, thành phố hay tỉnh nào đó.
Cách tính lượng mưa (Sử dụng dụng cụ đo)
Mưa rơi trong tự nhiên, không tập trung ở một địa điểm cố định như ở hồ, bể chứa nước. Chính vì vậy, cần có cách tính để biết được số mm nước ở một thời điểm, tại một địa điểm nào đó là bao nhiêu.
Dưới đây là các cách đo lượng mưa được áp dụng hiện nay.
Cách đo lượng mưa bằng chai, bình nước
Đây là kiểu đo thủ công được nhiều người áp dụng để tính toán lượng mưa ít, nhiều như thế nào. Để thực hiện theo phương pháp này, cần chuẩn bị các dụng cụ và tiến hành theo các bước bên dưới.
Dụng cụ: Bình, chai nước lớn có độ sâu, dao, kéo, thước đo mm.
Cách làm:
- Bước 1: Dùng dao cắt phần miệng bình để cho nước mưa có thể rơi vào.
- Bước 2: Dán giấy hoặc thước đo lên thân bình. Mức 0 sẽ nằm ở dưới đáy bình. Đổ nước trong bình đến vạch số 0.
- Bước 3: Đặt dụng cụ đo ngoài trời, nơi không có gì che chắn để đảo bảo thu được lượng nước chính xác.
- Bước 4: Ghi nhận nước mưa thu được liên tục từ 1 – 2 giờ đồng hồ để cập nhật chính xác.
Xem thêm 1 video thú vị về hoạt động hướng dẫn trẻ đo lường lượng mưa:
Đo lượng mưa bằng dụng cụ chuyên nghiệp Tipping Bucket Rain Gauge
Thiết bị đo này chuyên nghiệp hơn vì được chế tạo riêng biệt hình cái phễu, phía dưới có gầu hứng nước. Quy chế hoạt động của nó là nước mưa sẽ rớt xuống phễu sau đó gầu sẽ hứng rồi đổ xuống bình.
Thông thường khi nước đầy gầu khoảng chừng 0,2 mm, gầu sẽ tự động đổ xuống bình nước, cứ như vậy cho đến khi hết mưa. Lượng nước thu được trong bình là kết quả đo số mm mưa hiện tại.
Xem video hướng dẫn sử dụng Tipping Bucket Rain Gauge:
Cách tính tổng lượng mưa trung bình năm (Công thức chuẩn)
Để tính được tổng lượng mưa trung bình năm, bạn cần nắm được con số cụ thể trong từng ngày, trong từng tháng. Công thức được áp dụng bên dưới.
- Tổng lượng mưa ngày = Chiều cao tổng cộng ở cột nước của thùng đo lượng mưa trong một ngày.
- Tổng lượng mưa tháng = Tổng tất cả lượng mưa đo được của các ngày trong tháng.
- Tổng lượng mưa năm = Tổng lượng mưa của 12 tháng.
Từ đây có thể suy ra phương pháp tính tổng lượng mưa trung bình năm, ngày, tháng. Công thức áp dụng như bên dưới.
- Tổng lượng mưa trung bình ngày = Tổng lượng mưa hàng ngày / Số lần đo.
- Tổng lượng mưa trung bình tháng = Tổng lượng mưa tháng / Các ngày trong tháng.
- Tổng lượng mưa trung bình năm = Tổng lượng mưa 12 tháng / 12.
Như vậy, cách tính lượng mưa trung bình năm khá đơn giản. Tuy nhiên cần đo đạc số liệu qua 12 tháng, đầy đủ và chi tiết theo từng ngày mới có được con số chính xác nhất.
Thật ra tính lượng mưa trung bình tương đối đơn giản, ví dụ bạn muốn tính lượng mưa trung bình tại Nam Định, bạn chỉ cần xem thời tiết Nam Định hôm nay, ngày mai, 10 ngày tới, 30 ngày tới,… ghi lại nhiệt độ cụ thể từng ngày cho đến mốc mà bạn cần tính rồi áp dụng theo công thức trên.
Câu hỏi thường gặp
Bên cạnh các vấn đề liên quan đến cách tính lượng mưa trung bình đã chia sẻ ở trên, vẫn còn nhiều câu hỏi thường gặp khác đến chỉ số này. Một số câu hỏi hay gặp như bên dưới.
Lượng mưa trung bình năm của nước ta là bao nhiêu?
Lượng mưa trung bình năm của nước ta dao động từ 1.500 – 2.000 mm. Chỉ số này ít hay nhiều một phần do khí hậu nước ta mang tính chất nhiệt đới gió mùa đặc trưng, mùa mưa và mùa khô phân chia rõ rệt.
Với mỗi địa phương có vị trí địa lý khác nhau cũng sẽ có con số khác nhau. Lượng mưa trung bình năm cả nước sẽ được tính bằng cách tổng lượng mưa của 63 tỉnh cộng lại chia cho 63.
Tham khảo lượng mưa tại 1 số địa phương tiêu biểu bao gồm:
- Khí hậu ở thủ đô Hà Nội: Mưa nhiều, tập trung vào các tháng mùa hè – mùa thu, mùa xuân có mưa phùn.
- Khí hậu của Lâm Đồng với lượng mưa tương đối cao, tập trung từ giữa tháng 5 đến tháng 11.
- Khí hậu của Cần Thơ với lượng mưa nằm ở mức 1500 – 1800mm, giúp địa phương có được nguồn nước dồi dào, phát triển trồng trọt.
Thực hiện đo lượng mưa lúc mấy giờ?
Nên thực hiện đo lượng mưa vào buổi sáng lúc 6 giờ hoặc buổi chiều mát lúc 18 giờ. Đây là khoảng thời gian nhiệt độ không quá cao. Nước bốc hơi chậm, do đó tính ra lượng mưa trung bình chính xác hơn.
Về cơ bản, để việc đo và tính tổng lượng mưa trung bình năm đúng thì nên thực hiện khi nhiệt độ ngoài trời thấp.
Theo kinh nghiệm dân gian về dự báo thời tiết, ông cha ta cũng thường quan sát và đưa ra dự đoán vào những khoảng giờ sáng sớm hoặc chiều tối như vậy.
Vì sao dự báo thời tiết lại dùng milimet để đo lượng nước mưa?
Mưa rơi từng hạt sẽ có dung tích rất nhỏ, dùng đơn vị mm để đo được lượng nước thu được, dù ít hay nhiều. Ngoài ra, đây còn là đơn vị đo quốc tế được Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) quy định, cụ thể lượng mưa nhiều hay ít sẽ căn cứ vào số liệu bên dưới.
- Mưa vừa: Từ 16 – 50mm/ 24h, 8 – 25mm/ 12h.
- Mưa to: Từ 51 – 100mm/ 24h, 26 – 50mm/ 12h.
- Mưa rất to: Trên 100mm/ 24h, 50mm/ 12h.
Kết luận
Cách tính tổng lượng mưa trung bình năm khả năng và chỉ số mưa tại một địa phương nhiều hay ít. Đây là phương pháp đơn giản, sử dụng các dụng cụ đo cơ bản, dễ sử dụng nhưng độ chính xác cao.