Hạn hán là gì? Nguyên nhân gây ra #4 kiểu hạn hán theo WMO (kèm biện pháp phòng chống hiệu quả)

Hiện tượng hạn hán là gì và các tác động to lớn của nó được phân tích kỹ để bạn hiểu thiệt hại mà hiện tượng thời tiết cực đoan này đem đến. Rất nhiều khu vực trên trái đất gặp phải vấn đề thiếu mưa, nắng hạn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nông nghiệp và sinh hoạt.

Hạn hán là gì?

Hạn hán là một hiện tượng thiên tai do thời tiết nhiều tháng không có mưa kéo theo đó là nhiệt độ tăng cao. Do đó, làm cho lượng nguồn nước ngầm, nước ở các ao hồ, sông suối… bị suy giảm nghiêm trọng.

Nắng nóng kéo dài gây ra tình trạng suy giảm độ ẩm không khí, lượng nước có trong đất. Từ đó, hiện tượng này làm ảnh hưởng đến nguồn sinh trưởng của cây trồng, hệ sinh thái, gây ra nhiều dịch bệnh…

Bên cạnh đó, nếu xếp theo thứ tự về mức độ ảnh hưởng và gây thiệt hại thì hạn hán được cho là xếp thứ 4 đứng sau lũ lụt, động đất và hậu quả của bão.

Các kiểu hạn hán theo WMO công bố

Hiện tượng hạn hán là gì có nhiều mức độ và kiểu loại khác nhau. Theo tổ chức WMO thì hạn hán sẽ được chia làm 4 loại như sau:

Hạn hán nông nghiệp

Loại hạn hán này xảy ra khi lượng mưa thấp dẫn đến việc mất cân bằng giữa lượng nước ở cây trồng và trong đất. Hơn nữa, hạn nông nghiệp còn được xác định qua điều kiện cây trồng, thảm thực vật, hệ canh tác… có đủ điều kiện thích nghi hay không.

Ngoài ra, hạn nông nghiệp còn liên quan đến yếu tố tự nhiên như đất đai, địa hình, chế độ tưới tiêu…

Hạn khí tượng

Đây là loại hạn hán xảy ra khi lượng mưa ít mà lượng bốc hơi nước quá cao. Cụ thể từ các nguyên nhân như nhiệt độ cao, cường độ bức xạ lớn, tốc độ gió thổi… Tác động của hạn hán này làm cho nhiệt độ nắng quá nhiều, thời tiết hanh khô kéo dài.

Hạn hán kinh tế xã hội

Loại hạn này được cho là nguồn nước không đủ để cung cấp cho các hoạt động kinh tế xã hội. Nhất là đối với hoạt động, sinh hoạt hàng ngày của con người.

Hạn thuỷ văn

Hạn thuỷ văn xảy ra khi các con sông, suối có dòng chảy và lượng nước thấp hơn trung bình của nhiều năm. Đồng thời, mực nước ở các hồ chứa, con đập rất ít và hạ thấp. Hơn nữa, hạn thuỷ văn còn chịu ảnh hưởng của các yếu tố như mực nước ngầm, mực nước tầng nông, dòng chảy mặt trên…

Những nguyên nhân gây hạn hán ở Việt Nam

Tình trạng xuất hiện hạn hán ở Việt Nam xuất phát từ nhiều lý do khác nhau. Tuy nhiên, nguyên nhân hạn hán chủ yếu xảy ra do:

Nguyên nhân khách quan

Do lượng mưa ít, hầu như không có mưa trong nhiều tháng liền từ đó làm cho nhiều khu vực khô hạn trở thành vùng đất trống. Lượng mưa không đáng kể thấp hơn so với nhiều mức trung bình của nhiều năm cùng kỳ. Trường hợp này rất dễ xảy ra ở nhiều vùng kể cả những nơi có lượng mưa lớn.

Lượng mưa tương đối không nhiều lắm nhưng chỉ xảy ra trong khoảng một thời gian nhất định. từ đó dẫn đến việc khô hạn. Hiện tượng này chỉ xảy ra ở một số nơi có khí hậu gió mùa, tách biệt giữa mùa khô và mùa mưa.

Nguyên nhân chủ quan

Do việc thiếu quy hoạch trọng phát triển nông nghiệp và nuôi trồng thuỷ hải sản. Từ đó, dẫn đến việc làm cho nguồn nước dần bị cạn kiệt và thiếu hụt nghiêm trọng. Việc khai thác và chặt phá rừng diễn ra thường xuyên làm giảm nguồn nước ngầm.

Do nguồn nước không đủ để cung cấp cho việc sinh hoạt, tưới tiêu hằng ngày. Đồng thời, nguồn nước sử dụng ngày càng tăng lên khi nền kinh tế và xã hội phát triển. Từ đó, làm giảm nguồn nước khi sử dụng dẫn đến hạn hán.

Tác hại của hạn hán với thiên nhiên và con người

Hậu quả hạn hán tác động nghiêm trọng đến môi trường và đời sống con người. Do vậy, mỗi chúng ta cần hiểu rõ để đưa ra những biện pháp hữu ích trước tình trạng này.

Hạn hán tàn phá thiên nhiên

Hạn hán ảnh hưởng nghiêm trọng đến thiên nhiên như sự sinh trưởng và phát triển của thực vật chậm lại, làm cho đất đai bị hoang mạc hóa, làm xói mòn, sạt lở đất… Từ đó, khiến cho nhiều loài động vật không có nguồn thức ăn, nước uống làm cho số lượng suy giảm, một số loài còn có nguy cơ tuyệt chủng.

Bên cạnh đó, hạn hán còn làm cho cảnh quan, môi trường bị suy thoái, thảm thực vật khô hơn… Từ đó, làm cho nhiều khu vực bị hoang mạc hoá, có thể gây ra nguy cơ cháy.

Hạn hán gây cản trở đối với con người

Khi hạn hán xảy ra sẽ làm đảo lộn đời sống sinh hoạt của con người. Cụ thể như thiếu nguồn nước ngọt dùng trong hằng ngày, giảm sản lượng và năng suất cây trồng, vật nuôi, tăng thêm nhiều bệnh tật…

Đồng thời hạn hán còn làm tăng chi phí trong sinh hoạt, sản xuất, môi trường… Về lâu dài sẽ làm gia tăng nghèo đói, bất ổn chính trị và xã hội.

Biện pháp khắc phục hạn hán ở nước ta

Mặc dù hạn hán là một trong những hiện tượng thời tiết xuất phát từ tự nhiên. Thế nhưng chúng ta vẫn có thể giảm nhẹ hạn hán thông qua một số biện pháp phòng chống hạn hán sau:

• Cần phải sử dụng tài nguyên nước một cách hợp lý trong sản xuất và sinh hoạt hằng ngày.
• Đối với sản xuất nông nghiệp cần phải tưới tiêu hợp lý, xây dựng hệ thống kênh rạch có khả năng trữ nước tốt, sử dụng các giống cây chịu hạn.
• Cần phải xây dựng các hồ đập, hồ chứa nước dung tích lớn nhằm trữ nước lúc hạn hán.
• Cách khắc phục hạn hán cần được ưu tiên đó là phải tăng cường việc trồng và bảo vệ rừng.

Q&A về hiện tượng hạn hán

Hiện tượng hạn hán là gì cần được hiểu đúng và đầy đủ nhất. Bạn có thể tham khảo một số thông tin về hiện tượng này như sau:

Thời gian xảy ra hạn hán ở Việt Nam là khi nào?

Do điều kiện thời tiết và khí hậu mà ở nước ta hạn hán sẽ được chia làm theo các tháng khác nhau ở 2 khu vực chính đó là:

Ở các tỉnh nam trung bộ và tây nguyên thì hạn hán sẽ vào khoảng từ tháng 3 cho đến tháng 5. Khi đó lượng mưa ít, nắng nóng kéo dài kèm theo đó là xâm ngập mặn gây ảnh hưởng đến cây trồng và vật nuôi.

Ngược lại, ở các tỉnh miền trung và miền bắc thì hạn hán sẽ rơi vào từ tháng 5 cho đến tháng 7. Bởi vì lúc này hầu như các nơi đều không có mưa, có nơi chỉ mưa cục bộ với lượng nhỏ. Từ đó làm cho các con đập sông suối bị cạn kiệt nguồn nước ngầm ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt và động thực vật.

Bên cạnh đó, hiện tượng El Nino trong các năm gần đây đều diễn ra liên tục làm sụt giảm lượng nước mưa so với cùng kỳ các năm trước đó. Dẫn đến việc hạn hán kéo dài gây thiếu nguồn nước, xâm nhập mặn nghiêm trọng.

Hạn hán có phải nỗi lo lớn của nhà nông?

Hạn hán là gì chính là nỗi lo lớn nhất của nhà nông bởi vì khi hạn hán xảy ra dẫn đến việc thiếu nước trầm trọng. Từ đó làm giảm sản lượng cây trồng, nghiêm trọng hơn là một số nơi cây bị chết thu hẹp diện tích đất canh tác.

Ngoài ra, hạn hán còn có thể gây xâm nhập mặn ở các tỉnh ven biển làm cho các giống cây trồng bị chết cho nhiễm mặn.

Vùng nào bị hạn hán lớn nhất ở nước ta?

Ở nước ta có rất nhiều vùng thường xuyên xảy ra hạn hán do lượng mưa ngày càng ít kéo theo đó là thời tiết nắng nóng dài ngày. Cụ thể như các vùng trung bộ, nam trung bộ và tây nguyên… là những nơi thường xuyên xảy ra hạn hán. Làm ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân cũng như việc trồng trọt, chăn nuôi.

Có thể dự báo hạn hán hay không?

Hạn hán có thể dự báo trước, tuy nhiên để hạn chế được thiệt hại do hạn hán gây ra thì các địa phương, mọi người cần phải thực hiện:

• Cần tăng cường việc nạo vét các hồ đập, kênh mương nhằm trữ nước ngọt vào mùa mưa.
• Đắp tạm ngăn mặn xâm nhập vào sâu gây thiệt hại đến nguồn nước ngọt cũng như cây trồng.
• Khoan giếng, lắp đặt các trạm bơm dã chiến để vận hành tối đa nguồn nước từ các ao hồ, sông suối…

Kết luận

Hiện tượng hạn hán là gì đang là mối lo trên toàn cầu. Khi hiểu đúng và chính xác những thông tin về tình trạng này bạn sẽ biết cách hạn chế thiếu nước, xâm nhập mặn, phòng chống hạn hán xảy ra.